Güneş Günay
İş dünyasında yaygın olarak tercih edilen bir iş birliği modeli sayılan adi şirketler, esnek yapısı ve kolay kurulum süreci ile bilinir. Bu şirketler, küçük ve orta ölçekli girişimciler, profesyoneller, geçici projeler için ideal seçeneklerden biridir. Birlikte çalışmayı planlayan kişiler arasında basit bir anlaşma ile hayata geçirilebilen adi şirketler, bürokratik işlemleri minimuma indirerek iş dünyasına adım atmanın kapılarını açar. Adi şirketlerin doğası gereği ortakların birlikte çalışma şekilleri, kâr ve zarar paylaşımı gibi konular şirketin temelini oluşturur. Yapı, iş ortaklıklarının dinamik ve değişken gereksinimlerine hızlı şekilde uyum sağlamasına olanak tanırken ortakların sorumluluklarını da ön plana çıkarır.
Adi Şirket Nedir?
Adi şirket, Türk ticaret hukukunda tanımlandığı şekliyle tüzel kişiliği olmayan ve genellikle basit bir yapıya sahip olan şirket türüdür. Ortaklarının sermaye, emek ya da diğer kaynakları birleştirerek ortak ekonomik faaliyette bulunmalarını sağlar. Adi şirketlerde en önemli özelliklerden biri tüzel kişiliklerinin olmamasıdır. Bu durum şirketin yasal olarak ayrı bir varlık olarak tanınmaması, bu nedenle de şirket adına yapılan tüm işlemler ile borçlar için ortakların bireysel olarak sorumlu olmaları anlamına gelir. Söz konusu sorumluluk genellikle müştereken ve müteselsilen olup her bir ortak şirketin borçlarından tamamen sorumlu tutulabilir.
Genellikle resmî bir kayıt sürecine tabi olmayan adi şirketler ticaret siciline kaydedilmezler. Ortaklar arasında sözlü ya da yazılı bir sözleşme ile kurulabilir. Sözleşme şirketin işleyişi, ortakların hak ve yükümlülükleri, kâr ve zararın paylaşılma şekli gibi temel konuları içerir.
Adi Şirket Kaç Kişi İle Kurulur?
Türk Ticaret Hukuku çerçevesinde en az iki kişi ile kurulabilme özelliğine sahip olan adi şirket, iki veya daha fazla kişinin ortak ekonomik amaç doğrultusunda bir araya gelerek iş yapma kararı almasıyla oluşturulur. Adi şirketin kurulması için bir üst sınır yoktur. Başka bir deyişle teorik olarak istenilen sayıda ortakla kurulabilir. Fakat pratikte şirket yönetiminin etkinliği ile karar alma süreçlerinin verimliliği göz önünde bulundurularak ortak sayısının yönetilebilir düzeyde tutulması tercih edilir.
Adi Şirket Özellikleri Nelerdir?
Türk Ticaret Hukuku’nda belirli özelliklere sahip şirket türü olan adi şirket, birtakım özellikleri ile diğer şirket türlerinden farklıdır. Diğer yandan bu şirket türü adi komandit şirketle de sıkça karıştırılabilir. İki farklı türdeki şirket arasındaki temel fark, adi komandit şirketlerin en az bir ortağının sınırsız, diğerlerinin ise sınırlı sorumluluğa sahip olmasıdır. Adi komandit şirketler, daha karmaşık yapılara ve tüzel kişiliğe sahip olabilirken, adi şirketler daha basit ve esnek yapıya sahiptir. Bu sebeple seçim yaparken her iki şirket türünün amaç ve ihtiyaçlarını değerlendirmek önemlidir. Adi şirketin temel özellikleri şu şekilde özetlenebilir;
Adi şirket, tüzel kişilikten yoksundur. Sahip olduğu bu özellik, şirketin kendisinin hukuki olarak ayrı bir varlık olmadığı şirket adına yapılan işlemlerin doğrudan ortaklara atfedileceği anlamına gelir.
Adi şirketin borçları için tüm ortaklar sınırsız, müştereken ve müteselsilen sorumludur. Yani şirketin borçları için her bir ortak kendi kişisel varlıklarıyla da sorumlu olabilir.
Kuruluş ve işletme açısından esnek yapıya sahip olan adi şirketler genellikle basit bir sözleşme ile kurulabilir. Böylece ortaklar arasında özel anlaşmalar yapılmasına olanak tanır.
Ticaret siciline kaydedilme zorunluluğuna sahip değildir. Kurulum sürecinin daha hızlı ve az bürokratik olmasını sağlar.
Ortaklar arasında kâr ve zararın paylaşımı ortaklık sözleşmesinde belirlenen koşullara göre yapılır.
Yönetim yapısı, ortakların anlaşmasına bağlı olarak belirlenir. Her ortak, şirket işlerinde eşit haklara sahip olabilir ya da bazı ortaklar yönetimde daha fazla söz sahibi olabilir.
Adi Şirketler ile Diğer Şirket Türleri Arasındaki Farklar
Diğer şirket türlerinden bazı yönleriyle ayrılan adi şirketler; şirketin hukuki yapısı, yönetim şekli, ortakların sorumluluğu ve kayıt süreçleri gibi temel unsurlarda kendini gösterir. Adi şirketler, Türk Ticaret Hukuku’nda özel bir yere sahiptir. Çünkü tüzel kişiliğe sahip değildir. Şirketin bu yapısı, daha işlevsel olmasına imkân tanır. Aynı zamanda ortakları, şirketin borçları ile yükümlülükleri karşısında daha açık hâle getirir. Buna karşın anonim ve limited şirketler, tüzel kişilik sahibi olarak tanımlanır. Kendi başlarına hukuki işlemler yapabilen ve mal varlığına sahip olabilen bu şirketler, şirketi ve ortaklarını birbirinden ayırır. Örneğin şirket borçlandığında ilgili borçlar doğrudan ortakların kişisel varlıklarına yansımaz. Ortaklar, sadece şirkete yatırdıkları sermaye miktarı kadar sorumlu tutulur.
Adi şirketlerde ortakların sorumluluğu sınırsız ve müşterekendir. Yani, şirketin borçları için her bir ortak kendi kişisel varlıklarıyla sorumlu olabilir. Eğer şirket yeterli ödeme yapamazsa alacaklılar doğrudan ortakların kişisel varlıklarına başvurabilir. Bu durum adi şirketlerde faaliyet gösterirken ortakların risklerini artırır ve daha dikkatli bir finansal yönetim gerektirir. Anonim ve limited şirketlerde ise ortaklar, şirket borçları için şahsen sorumlu değildir. Şirketin borçları, şirketin kendisinin sorumluluğundadır. Ortaklar yalnızca şirkete yatırdıkları sermaye miktarını kaybedebilir. İki farklı şirket türü arasındaki bu ayrım, özellikle riskli iş girişimlerinde ortakların kişisel varlıklarını koruma altına alır.
Adi şirketlerin resmî bir kayıt süreci yoktur. Yani, bu tür şirketler ticaret siciline kaydedilme zorunluluğu taşımaz. Kurulum ve işletme açısından bürokrasiyi önemli ölçüde azaltan bu durum özellikle düşük sermaye ile iş kurmak isteyen girişimciler için cazip bir seçenektir. Anonim ve limited şirketler gibi diğer şirket türleri ise ticaret siciline kayıt edilmek zorundadır. Kayıt süreci, şirketin yasal olarak tanınmasını ve belirli yasal yükümlülükler altına girmesini sağlar. Ayrıca bu tür şirketlerin belirli resmî işlemleri yerine getirmesi ve düzenli olarak bazı raporlamalar yapması gerekebilir. Söz konusu formaliteler, şirketin daha şeffaf yönetilmesine katkıda bulunur.
Yönetim yapısının daha esnek olduğu adi şirketlerde yönetim ve karar alma süreçleri büyük ölçüde ortaklar arasındaki anlaşmalar ile iç düzenlemelere dayanır. Resmî bir yönetim kurulu veya benzeri yapılar gerekli değildir. Ortaklar, işin günlük işleyişi ile stratejik kararlar konusunda doğrudan rol alabilir. Özellikle küçük işletmeler ile başlangıç aşamasındaki girişimler için avantajlı olabilen bu yapı, karar alma süreçlerini hızlandırır. Anonim ve limited şirketlerde ise yönetim yapısı daha formalize edilmiştir. Bu tür şirketlerde genellikle yönetim kurulu gibi belirli yönetim organları bulunur. Yönetim kurulu, şirketin stratejik yönünü belirleyerek önemli kararları alır. Büyük ölçekli işletmeler ile daha karmaşık iş yapısına sahip şirketler için uygun olan formalize edilmiş yönetim yapısı, şirketin uzun vadeli stratejileri ile günlük işlerinin daha düzenli şekilde yönetilmesini sağlar.
Adi şirketlerin diğer bir temel özelliği şirketin sürekliliğinin ortakların bireysel durumlarına oldukça bağlı olmasıdır. Eğer ortaklardan biri ayrılır, ölür ya da iflas ederse şirket dağılabilir ya da yeniden yapılandırılabilir. Böyle bir durum adi şirketlerin uzun vadeli istikrar ile süreklilik açısından diğer şirket türlerine göre daha kırılgan olabileceği anlamına gelir. Başka bir deyişle adi şirketlerin devamlılığı, ortakların kişisel durumları ile şirkete olan bağlılıklarıyla doğrudan ilişkilidir. Anonim ve limited şirketler gibi diğer şirket türlerinde ise şirketin sürekliliği ortakların bireysel durumlarından bağımsızdır. İlgili şirketler tüzel kişilik olarak faaliyet gösterdiklerinden ortakların değişimi şirketin varlığını ya da operasyonlarını doğrudan etkilemez. Ortakların ayrılması, ölümü veya iflası durumunda bile şirket kendi hukuki kimliği altında faaliyetlerine devam edebilir. Böylece anonim ve limited şirketler daha süreklidir. Bu sebeple özellikle uzun vadeli projeler ile büyük ölçekli işletmeler için idealdir.
Adi şirketler, özellikle bireysel girişimcilik ve küçük ölçekli işletmeler için cazip bir iş yapısı olarak öne çıkar. Bu yapı genellikle şahıs şirketi olarak da bilinir. Özellikle bağımsız çalışanlar, freelancerlar ve yeni başlayanlar için ideal olan bu şirketler konusunda etkin rol alan Jobtogo, adi şirket işletenlerin günlük iş akışlarını kolaylaştırırken, aynı zamanda freelancerları potansiyel işverenlerle buluşturur ve müşterilere fatura kesme gibi önemli hizmetler sunarak bağımsız profesyonellerin işlerini daha verimli bir hâle getirir.
Siz de bir freelance olarak çalışıyorsanız Jobtogo'nun sunduğu hizmetlerden yararlanarak müşterilerinizle etkili bir şekilde iletişim kurabilir, projelerinizi yönetebilir, finansal işlemlerinizi kolayca halledebilirsiniz.
