Begüm Karslıoğlu
Teknolojinin ve dijitalleşmenin gelişip yaygınlaşmasıyla beraber freelance çalışma sistemi her geçen yıl artan bir ilgiyle yükselen trend halini almış olsa da buna en büyük katkı pandemi döneminde oldu. Pandemi sürecinde ofis ortamından uzak kalan çalışanların aklında yer eden serbest çalışma tarzı, freelance çalışmanın inceliklerinin ve avantajlarının sık sık araştırılmasına yol açtı. Özellikle irili ufaklı çok sayıda şirketin uzaktan çalışma ya da hybrid çalışma sistemiyle tanıştığı bu dönemde; freelance çalışmaya dair önyargılar da büyük ölçüde kırıldı. Son birkaç yıldır çok sayıda kişi serbest çalışan olmanın hayalini kuruyor. Peki, bu ne kadar mümkün ve sorunsuz bir şekilde bu çalışma sistemini hayata geçirmek için nelere dikkat etmek gerekiyor? Serbest çalışan olarak finansal başarıya ulaşabilmeniz için freelance çalışma tarzına dair sizin için hazırladığımız rehberimizi inceleyebilirsiniz.
Freelancer / Serbest Çalışan Nedir?
Bağımsız çalışan kişilere karşılık gelen bu tabir, son dönemde giderek daha fazla duyulmaya başladı. Günümüzün en popüler çalışma tarzlarından olan freelance çalışma; ağırlıklı olarak kendi işini kuranlar arasında yaygın. Bunun yanı sıra bazı büyük şirketlerin belli departmanlarında ya da dönemlik projelerinde serbest çalışan kişilerle çalıştıkları da bilinir.
Freelance Olarak Hangi İşler Yapılabilir?
Serbest çalışan kişilerin yapabileceği işlerin neredeyse sınırı yok. Çevirmenlikten sosyal medya yöneticiliğine, SEO uzmanlığından yazarlığa, grafik tasarımdan yazılımcılığa kadar freelance olarak pek çok işi yapmak mümkün. Bir uzmanlığı olan ya da daha önce bir işletmede o alanda çalışmış olan kişiler; bir gün karar verip freelance çalışma sistemine geçiş yapabilirler. Bu nedenle yapılabilecek işlerin sınırı olmasa da kişinin yetkin olduğu bir alanı seçmesi önem taşır. Freelance çalışma konusunda en sık karşılaşılan meslekler arasında; tercümanlık, sosyal medya uzmanlığı, SEO uzmanlığı, grafik tasarımcı, yazılımcılık, editörlük, danışmanlık, yazarlık, proje yöneticiliği, menajerlik ve müzisyenlik gibi meslekler yer alır.
Freelance Çalışmanın Avantajları
Serbest çalışan kişilerin genellikle bu çalışma sisteminden en çok keyif aldıkları noktalardan bir tanesi kişinin çalışma alanını seçme konusunda özgür olması. Seyahat serbestliği sağlayan bu çalışma tarzı, freelancerın evden, kafeden, yurt dışından ya da bahçeden çalışmasına imkan tanır. Bunun yanı sıra bir ofis ortamına girmek ve ofis kurallarına uymak gerekmediği için kişinin dış görünüşüne ekstra özen göstermesine gerek olmaz ve freelancerlar günlük ev kıyafetleriyle işlerini yapabilirler. Ancak serbest çalışan kişilerin müşterileriyle görüşme yapacakları sırada giyimlerine ve görünümlerine dikkat etmeleri gerektiği unutulmamalıdır.
Freelance çalışma ulaşıma ilişkin sorunlara maruz kalma riskini de büyük oranda ortadan kaldırır. Ofiste çalışan milyonlarca kişi hemen hemen aynı saatlerde işe gidip geldiği için trafik büyük bir problem olabilir ve eve ulaşmak bazen kişinin saatlerini alabilir. Serbest çalışan kişiler ise işlerini bitirdikleri anda mesaiden eve dönmüş gibi olurlar.
Freelancerlar eğer bir firmaya bağlı olarak çalışmıyorlarsa işlerini istedikleri gibi büyütebilir, farklı müşterilerle iletişime geçerek farklı iş kolları üzerinden işlerinin çerçevesini genişletebilirler. Aynı zamanda birden fazla iş deneyerek gelirlerini artırabilirler. Freelance çalışan kişiler için şehir sınırı hatta bazen ülke sınırı dahi yoktur.
Serbest Çalışan Kişiler için Başarıya Ulaşmada Odaklanılması Gereken 12 Nokta
Freelance çalışma sistemini ilk kez deneyimleyecek olan kişiler, nereden başlayacakları ve karşılarına çıkacak zorluklarla nasıl baş edecekleri konusunda bir rehbere ihtiyaç duyabilirler. Siz de freelance çalışmaya başlamadan önce ihtiyaç duyabileceğiniz; fatura, vergi ve müşteri ilişkileri gibi kritik noktalarda dikkat etmeniz gerekenlere göz atabilirsiniz.
1. Hizmetlerin Belirlenmesi
Bazı serbest çalışan kişilerin yapabileceği birden fazla iş ya da uzmanlık alanı olabilir. Ancak freelancer olmadan önce hangi alanlarda hizmet verileceğine iyi bir şekilde karar vermek gerekir. Aksi takdirde süreç içerisinde kişi karşısına çıkan her işi aldığında hem verimi düşebilir hem de iş üretme sürecinde karışıklık yaşayabilir. Bu nedenle birden fazla işte freelancer olarak hizmet verilecek olsa dahi bunları önceden tespit etmek gerekir.
2. Portfolyo Oluşturulması
Freelance çalışmaya başlamadan önce serbest çalışacak kişinin uzman olduğu ve hizmet vermek istediği alanda güçlü bir portfolyo oluşturması gerekir. Bu portfolyo sayesinde doğru müşterileri bulmak ve müşteriyi ikna etmek kolaylaşır.
3. Referansların Sunulması
Referanslar hem işletmeler hem de freelancerlar için yeni müşteriler bulmak adına önemlidir. Güçlü referanslara sahip bir serbest çalışan müşterilerin gözünde artı puan kazanır ve tercih edilme olasılığı artar. Bu nedenle daha önce çalışılan marka ya da kişilerin iznini alarak referanslara dair bir portfoy çıkarmakta yarar vardır.
4. Marka Kimliği Yaratma
Freelance çalışan kişilerin artık işletmesi değil kendisi bir marka olmalıdır. Bu nedenle sosyal medya, farklı freelancer mecraları ya da çeşitli platformlarda kişinin kendi markasını temsil ettiğini unutmaması ve markasına dair bazı standartları yerine getirmesi gerekir. Bunun için her mecrada aynı olacak bir fotoğraf ya da avatar, her mecrada aynı olacak bir isim ve profesyonel bir görünüm yaratmak önemlidir. Bu sayede freelancer olan kişinin bulunabilirliği artar ve müşterilerin güvenini kazanması daha kolay olur.
5. Sektörde Görünür Olma
Güçlü bir marka kimliği oluşturan serbest çalışan kişinin hem dijitalde hem de online ya da offline etkinliklerdeki görünürlüğüne özen göstermesi gerekir. Bunun için dijitalde sosyal medya, freelancer platformları, blog siteleri, web sayfaları kullanılabilirken aynı zamanda kişinin sektörüyle alakalı etkinlikleri takip edip oralarda da görünmesi önemlidir.
6. Sözleşme Hazırlanması
Serbest çalışan kişiler her ne kadar iş konusunda bağımsız ve standart kurallardan uzak olsalar da müşterileriyle kurdukları ilişkinin sağlıklı bir şekilde ilerlemesi ve çalışma sürecinin olumsuz bir durumla sonlanmaması adına sözleşme konusuna da dikkat etmesi gerekir. Bunun için tercih edilebilecek sözleşmelerden bir tanesi olan eser sözleşmesi hem freelancerın emeğinin karşılığını alacağına dair kendini güvenceye almasını, hem de işverenin hizmeti alacağının kanıtlanmasını sağlar. Genel hizmet sözleşmesi ise ofis ortamında çalışırken imzalanan iş sözleşmesiyle benzerlik taşır ve işveren ile imzalandığında freelancerın belirli bir sürede verdiği hizmeti ispat eder. Evde hizmet sözleşmesi de freelancerlara yönelik hukuki anlamda düzenlenmiş bir sözleşme olurken evden verilen hizmeti ispatlanmasını sağlar.
7. Fiyatlandırma Politikası
Profesyonel bir freelancer olmanın ve bu süreçte başarıya ulaşmanın kritik noktalarından bir tanesi de fiyat politikasıdır. Kişi fiyatlandırma yaparken yetkinliğini ve uzmanlığını göz önünde bulundurmalı ve standart bir rakam belirlemelidir. Serbest çalışan kişinin herkese farklı fiyat vererek iş yapması uzun vadede onun marka kimliğine zarar verirken aynı zamanda kendisine olan güveni sarsar ve kazancını olumsuz etkileyebilir. Aynı zamanda fiyat politikasını belirlemeden önce işin piyasa değerini mutlaka araştırmak gerekir.
8. Tatil ve Molalar için Zaman Planlaması
Freelance çalışma demek; 7/24, gece gündüz, yılın 365 günü çalışmak demek değildir. Bu nedenle sadece çalışma yönteminin ofistekilerden farklı olduğunu düşünüp hafta sonu izni ve yıllık izin olduğunu varsayarak kişinin kendisine nefes alacak zamanlar bırakması gerekir. Haftada iki gün izinli olmak, yılda birkaç hafta tatile çıkmak ve gün içinde çalışırken belirli aralıklarla mola verip farklı şeylerle ilgilenmek uzun vadede kişinin finansal anlamda başarılı olmasına katkı sağlar. Çünkü başarı yalnızca çok çalışarak değil, planlı, etkili ve profesyonel şekilde çalışarak elde edilebilir.
9. Kişisel Gelişim
Freelance çalışmada finansal başarıya ulaşmak; kişinin kendini ne kadar geliştirdiği ve güncele ne kadar ayak uydurabildiği ile de çok ilgilidir. Örneğin; ofiste çalışan kişiler güncel gelişmelere ve sektörel yeniliklere dair farkında olarak da ya da olmayarak birbirlerinden fazlaca beslenir, böylece güncelin gerisinde kalmazlar. Freelancer kişi ise tek başına çalıştığı için mutlaka her yeni gelişmeden haberdar olarak mesleki anlamda kendini geliştirmeye ve üstüne kata kata ilerlemeye özen göstermelidir.
10. Müşteri İlişkileri Süreci
Serbest çalışan olarak finansal anlamda başarıya ulaşmanın en önemli koşullarından bir tanesi de müşteri ilişkilerini iyi yönetmektir. Müşteriyle ilişki ilk temasa geçildiği anda hatta henüz iletişim kurulmadığı anda başlar; bu da müşterinin freelancerı sosyal medyada ya da çeşitli platformlarda ilk gördüğü andır. Bu nedenle henüz diyalog kurmadan önce dahi iyi bir intiba bırakmak adına marka kimliğine iyi kurgulamak gerekir. Müşteriyle ilişki bu ilk temas ile başlar ancak hiçbir zaman bitmez. Çünkü müşteriyle tek seferlik bir iş için anlaşılmış olsa dahi o müşteriyle tekrar iş yapılıp yapılmayacağı ya da o müşterinin farklı müşterilere referans olup olmayacağı bilinmez.
Müşteri ile iletişim sürecinde daima profesyonelliği ön planda tutmak gerekir. İletişim kanallarını önceden belirlemek ve iletişimin çerçevesini de buna göre çizmek fayda sağlar. Müşteriye verilen taahhütleri mutlaka yerine getirmek, profesyonel yaklaşımdan asla vazgeçmemek gerekir. Serbest çalışan kişinin müşteri ilişkileri konusunda bir standart oluşturması iş performansına ve dolayısıyla kazancına da direkt olarak etki eder. Aynı zamanda müşteriden detaylı ve eksiksiz brief almak, çalışma öncesi şartları belirlemek, fiyat teklifi konusunda pürüz bırakmamak, faturalandırma süreçlerini netleştirmek ve başından sonuna kadar tüm çalışma / ödeme takvimini ortaya koymak önemlidir.
11. Vergi Yükümlülükleri
Serbest çalışan kişilerin vergiye tabi olmadığına dair bilgi doğru değildir. Bu nedenle freelancerların da yaptıkları işlerden elde ettikleri gelirlere dair vergilerini ödemeleri gerekir. Freelance çalışan kişiler serbest meslek kazancına ya da arızi yani süreklilik içermeyen kazanca dahil olabilirler. Freelancerın sunduğu hizmet süreklilik içeriyorsa serbest meslek kazancı kapsamında vergilendirilir. Tek seferlik bir freelance hizmet sunulduğunda ise bu süreklilik içermeyen kazanç olarak geçebilir ve kazanç belirli bir rakamın altındaysa vergilendirilmez. Ancak hizmeti alan kişi, freelancer adına gider pusulası düzenleyip stopaj öder. Buna karşılık süreklilik olduğu durumlarda freelancerın fatura kesmesi gerekir.
12. Fatura Oluşturma
Freelance çalışan kişiler genellikle yaratıcılıklarını kullandıkları işlerle meşgul oldukları için fatura süreçlerine dair çok fazla bilgi sahibi olmayabilirler. Ancak sonrasında sorun yaşamamak ve freelance çalışma sürecinde başarılı bir şekilde ilerlemek için işin fatura kısmını da tam ve doğru şekilde yerine getirmek gerekir. Freelancer olarak şahıs şirketi açma zorunluluğu olmasa da bu da bir faturalandırma yöntemidir. Buna karşılık şahıs şirketi olmayan serbest çalışanlar; serbest meslek makbuzu ile vergilerini ödeyebilirler. Ancak serbest meslek makbuzu kesmek için önce vergi dairesinden meslek mükellefiyeti açtırmak gerekir. Ardından anlaşmalı matbaalardan makbuz bastırılır ve verilen hizmet karşılığında makbuzlar doldurulur.
Serbest çalışan iseniz ya da freelancer olmak istiyorsanız siz de şirketiniz olmasa dahi Jobtogo ile faturalarınızı kolayca ve güvenilir şekilde oluşturabilirsiniz. Jobtogo’nun sunduğu faturalandırma çözümü ile müşterilerinize pratik bir şekilde fatura iletebilir, proje tamamlandığı zaman ödemenizi 1 iş gün içerisinde alabilirsiniz. Jobtogo’nun yasal uyumluluk, vergilendirme, faturalandırma ve proje yönetimi çözümlerinden faydalanarak serbest çalışma sürecine finansal başarı elde etmenize katkıda bulunabilirsiniz.
